Navigasyonlarda, haritalarda sık sık gördüğümüz E80, O7 gibi kodlar, yollara ait tür, konum, uluslararası önemi gibi pek çok bilgiyi ifade ediyor. Bir sistem içerisinde belirlenen bu kodların anlamlarına bakalım.
Coğrafi olarak stratejik bir konumda bulunan ülkemizin karayolları ağının parçaları bir harf ve takip eden sayılar ile belirleniyor. Yollara ait tür ve fonksiyonları belirteç olarak kullanılan harf ile anlayabiliyoruz. Harfler aşağıda detaylandırdığımız üzere nitelik belirlerken, yanında yer alan sayılar ise belirli bir düzene bağlı olarak ilerliyor.
E Kodlu Yollar
E kodu (E-roads), yolun avrupa karayoluna bağlı olduğuna işaret eder. Örneğin E80 otoyolu, ülkemizden de geçen Avrupa bağlantısı olan uzun bir karayoludur. E’yi takip eden sayılara göre, tek haneli, genellikle uzun yolu ifade ederken, çift haneli ise daha spesifik ve kısa güzergah olduğunu ifade eder. E kodlu yollarda üç haneli rakamlar daha yerel ve/veya bağlantı yollarına işaret ediyor.
E80 otoyolunun, komşu ülkemiz Bulgaristan bağlantısını görselden ön izleyebilirsiniz.
E kodlu yollar uluslararası bir ağın parçası olmakla birlikte, bulunduğu ülke politikalarına göre ücretli ya da ücretsiz olabilir. Ülkemizde E kodu ile başlayan E80, E90, E87, E95, E99 olmak üzere 5 önemli arter bulunuyor.
- E80: Türkiye’nin en önemli E kodlu yollarından biridir. Batıda Bulgaristan sınırından başlayarak İstanbul üzerinden doğuya doğru devam eder ve Gürcistan sınırına kadar uzanır. Avrupa’nın batısından doğusuna uzanan önemli bir güzergahtır.
- E90: Batıda Türkiye-Yunanistan sınırından başlayarak, doğuya doğru devam eder ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi üzerinden Irak sınırına kadar uzanır. Akdeniz boyunca doğu-batı yönünde önemli bir güzergahtır.
- E87: Türkiye’nin batısında, Karadeniz kıyısındaki yolları kapsar. İzmir’den başlayarak Çanakkale ve İstanbul üzerinden Karadeniz’e doğru uzanır.
- E95: İstanbul’dan başlayarak Karadeniz kıyısına doğru uzanır ve Gürcistan sınırına kadar devam eder.
- E99: Türkiye’nin güneydoğusundaki yolları kapsar ve Akdeniz’den başlayarak doğuya doğru uzanır.
O Kodlu Yollar
O (Otoyol) Kodu, Türkiye’de bulunan otoyolları ifade eder. O7 İstanbul çevresinde ki otoyolu ifade ederken, O5 Bursa, Balıkesir illerimize uzanan otoyoldur. O kodlu yollar, yüksek standartlarda inşa edilen ve trafik akışını hızlandırmak amacıyla yapılan genel olarak ücretli yollardır. Ülkemizde O kodu ile başlayan ve yüksek öneme sahip 21 adet otoyol bulunuyor. En yoğun olarak kullanılan bazı O kodlu yollarımız:
- O1: İstanbul Çevre Yolu – 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve çevre yollarına dağılan güzergahtır.
- O2: İstanbul Çevre Yolu – Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve çevre yollarına dağılan güzergahtır.
- O4: Anadolu Otoyolu – İstanbul – Ankara otoyoludur.
- O7: Kuzey Marmara Otoyolu – Marmara bölgesinin kuzeyinde bulunan ve Yavuz Sultan Selim köprüsünden geçen güzergahtır.
Ülke sınırlarımız içerisinde 3.726 KM O kodlu yol bulunuyor.
D Kodlu Yollar
D harfi Devlet yollarının belirteci olarak kullanılır. Ülkemizde şehirlerarası bağlantıyı sağlayan yolları ifade eder. En bilinen örneği olarak D100 otoyolu, İstanbul’dan doğuya uzanan oldukça uzun bir karayolu bağlantısıdır. Ülkemizi uçtan uca bağladığı için en fazla D kodlu otoyol bulunmaktadır. 2023 yılı verilerine göre Türkiye’de 330 adet D kodlu otoyol var. Bu yolların toplamı Karayolları Genel Müdürlüğü – Yol Ağı Bilgileri web sitesinde 30.864 KM olarak belirtilmiştir.
İl Kodlu Yollar
Diğer otoyollara göre çok daha kısa mesafeli yollar il plaka kodu ile başlayarak isimlendiriliyor. Bu yollara genel olarak navigasyon ve haritalarda rastlamayız ancak Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) haritalarında görebiliriz. İlçe ve köyleri birbirine bağlayan, yüksek derecede öneme sahip otoyollarıdır. İl yolları, D kodlu ana arterlere bağlanır.
Marmara bölgesinin bir bölümünde yer alan ve il plaka kodu ile başlayan il yollarını yukarıda ki görselde görebilirsiniz. (Kaynak: KGM) Küçük parçalar olsa da bugün itibariyle ülkemizde 34.064 KM il kodlu yol bulunmaktadır.
İl yollarının amacı, yerel ve kırsal bölgelerdeki ulaşımı kolaylaştırmak ve toplu taşıma, ticaret ve günlük yaşam için önemli bağlantıları sağlamaktır. Bu nedenle, il yolları ücretsizdir.
Yukarıda açıkladığımız kodlar dışında, KGM ağı içerisinde olmayıp yerel yönetim ve diğer kurumların sorumluluğunda olan ve kodları bulunmayan 4 farklı yol çeşidi bulunuyor.
- Köy Yolları – Bağlı oldukları İl Özel İdare Müdürlükleri
- Turistik Yollar – Bakımı Kültür ve Turizm bakanlığı tarafından finanse edilerek, KGM tarafından yapılır.
- Orman Yolları – Orman Bakanlığı
- Şehiriçi Yollar – Yerel Belediye
